ପଞ୍ଚାଙ୍ଗ
ବିଶେଷଣ (ସଂକୃତ)
[ସମ୍ପାଦନା]- ପଞ୍ଚ ଅବୟବବିଶିଷ୍ଟ
- ବାହୁଦ୍ଵୟ, ଜାନୁଦ୍ଵୟ, ମସ୍ତକ, ବକ୍ଷସ୍ଥଳ ଓ ଚକ୍ଷୁଦ୍ଵାରା ସାଧନୀୟ
- ରାଜ୍ୟ ରକ୍ଷାର ୫ଟି ଉପାୟ
- କଚ୍ଛପ
- ଘୋଡା
- ଜପ, ତପ, ତର୍ପଣ, ଅଭିଷେକ ଓ ବ୍ରହ୍ମଣ ଭୋଜନ ଏହି ପାଞ୍ଚ ଗୋଟି ତାନ୍ତ୍ରିକ କର୍ମ
- ଗଛର ମୂଳ, ଛାଲ, ପତ୍ର, ଫୁଲ ଓ ଫଳ
- ମନୁଷ୍ୟର ପାଞ୍ଚଟି ଅଙ୍ଗ
- ତିଥି, ବାର, ନକ୍ଷତ୍ର, ଯୋଗ ଓ କରଣ
- ଦୁଇ ହାତ, ଦୁଇ ଆଣ୍ଠୁ ଓ ମୁଣ୍ତକୁ ଭୂମିରେ ଲଗାଇ କରାଯିବା ପ୍ରଣାମ
- ପଞ୍ଚକଲ୍ୟାଣ ଘୋଡା
- ନ୍ୟାୟ ଶାସ୍ତ୍ରର ୫ଟି ଅଙ୍ଗପଞ୍ଚାଙ୍ଗ
ଉଚ୍ଚାରଣ
[ସମ୍ପାଦନା]ସଂସ୍କୃତ - ବିଶେଷଣ - ପୁଂ. (ବହୁବ୍ରୀହି; ପଞ୍ଚ+ଅଙ୍ଗ)
[ସମ୍ପାଦନା]- ୧. ପଞ୍ଚ ଅବୟବବିଶିଷ୍ଟ — ୧. Having ୫ limbs or parts.
- ୨. ବାହୁଦ୍ୱୟ, ଜାନୁଦ୍ୱୟ, ମସ୍ତକ, ବକ୍ଷସ୍ଥଳ ଓ ଚକ୍ଷୁଦ୍ୱାରା ସାଧ୍ୟନୀୟ (ପ୍ରଣାମ) —୨. (obeisance) Done with the ୫ parts of the body.
ସଂସ୍କୃତ - ବିଶେଷ୍ୟ -
[ସମ୍ପାଦନା]- ୧. ରାଜ୍ୟ ରକ୍ଷାର ୫ଟି ଉପାୟ —୧. The five expendients for maintaining a kingdom; the ୫ terms of political expedients.
[ଦ୍ରଷ୍ଟବ୍ୟ —ସହାୟ, ସାଧନୋପାୟ, ଦେଶକାଳ ଭେଦ, ବିପତ୍ତି ପ୍ରତିକାର ଓ ସିଦ୍ଧି ଏହି ପାଞ୍ଚ ଗୋଟି ରା଼ଜ୍ୟ ରକ୍ଷାର ଉପାୟ ବା ପଞ୍ଚାଙ୍ଗ; ମତାନ୍ତରରେ ସହାୟ, ସାଧନ ଉପାୟ, ଦେଶକାଳ ଭେଦ, ବିପତ୍ ପ୍ରତିକାର ପଞ୍ଚାଙ୍ଗ ଅଟେ]
- ୨. କଚ୍ଛପ —୨. Tortoise.
- ୩. ଘୋଡ଼ା —୩. Horse.
- ୪. ଜପ, ତପ (ବା ହୋମ), ତର୍ପଣ, ଅଭିଷେକ ଓ ବ୍ରାହ୍ମଣ ଭୋଜନ ଏହି ପାଞ୍ଚ ଗୋଟି ତାନ୍ତ୍ରିକ କର୍ମ —୪. The fivefold duties of a devotee according to the Tantric rites.
- ୫. (ବୈଦ୍ୟକ) ଗଛର ମୂଳ, ଛାଲ, ପତ୍ର, ଫୁଲ ଓ ଫଳ — ୫. The five parts of a tree.
- ୬. ମନୁଷ୍ୟର ପାଞ୍ଚଟି ଅଙ୍ଗ —୬. The ୫ limbs of man.
[ଦ୍ରଷ୍ଟବ୍ୟ —ବାହୁ, ଜାନୁ, ମସ୍ତକ, ବକ୍ଷସ୍ଥଳ ଓ ଚକ୍ଷୁ, ମନୁଷ୍ୟର ଏହି ପାଞ୍ଚ ଗୋଟି ଅଙ୍ଗ ପ୍ରଣାମ କରିବା ସମୟରେ ଭୂମିରେ ଲଗା ହୁଅନ୍ତି]
- ୭. (ଜ୍ୟୋତିଷ) ତିଥି, ବାର, ନକ୍ଷତ୍ର, ଯୋଗ ଓ କରଣ — ୭. (astrology) The five ascertainable data of a particular time.
- ୮. ଦୁଇ ହାତ, ଦୁଇ ଆଣ୍ଠୁ ଓ ମୁଣ୍ଡକୁ ଭୂମିରେ ଲଗାଇ କରାଯିବା ପ୍ରଣାମ (ହି ଶ.) —୮. Obeisance done by touching the ground with one's two hands, two knees and the head.
- ୯. ପଞ୍ଚକଲ୍ୟାଣ ଘୋଡ଼ା (ହିନ୍ଦୀ - ଶ.) —୯. A horse whose ୪ legs and head are white.
- ୧. ନ୍ୟାୟ ଶାସ୍ତ୍ରର ୫ଟି ଅଙ୍ଗ (ପ୍ରତିଜ୍ଞା, ହେତୁବାଦ, ଉଦାହରଣ ଉପନୟ ଓ ନିଗମନ) —୧୦. (Logic) The ୫ component processes of arriving at a logical conclusion; the ୫ members of syllogiam.